Finanse publiczne a prywatne. Sektor finansów publicznych
W gospodarce rynkowej na podstawie kryterium własności wyodrębnione są dwa sektory:
- sektor publiczny,
- sektor prywatny.
Obydwa sektory funkcjonują w warunkach gospodarki pieniężnej. Pomiędzy nimi zachodzą różnorodne związki i zależności.
Analizując gospodarkę narodową w kategoriach wymienionych sektorów, w odniesieniu do pieniądza i finansów, dochodzi się do wniosku, że podstawowym spoiwem, łączącym wszystkie podmioty działające w ramach tych dwóch sektorów, jest system finansowy gospodarki.
Stanowi on ramy i podstawy działalności wszystkich podmiotów w sferze pieniężnej. Wynika stąd wysoka ranga systemu finansowego dla funkcjonowania całej gospodarki i społeczeństwa. Reguluje on zachowania różnych podmiotów należących do sektora publicznego lub sektora prywatnego oraz stosunki między nimi.
Jeżeli na działalność władz publicznych spojrzy się z perspektywy zjawisk i procesów rzeczowych, to należy stwierdzić, że wymaga ona podobnych nakładów, jak działalność sektora prywatnego gospodarki, która organizowana jest na zasadach rynkowych. Podobieństwo między sektorem publicznym a sektorem prywatnym zanika, jeżeli popatrzymy na prowadzoną przez te sektory działalność od strony źródeł finansowania. O ile dla sektora prywatnego typowe jest samofinansowanie, o tyle sektor publiczny sięga (najczęściej w drodze przymusu) do dochodów innych podmiotów.
Analogicznie do występowania w gospodarce narodowej dwóch sektorów możemy także mówić o finansach publicznych oraz finansach prywatnych.
Finanse publiczne i prywatne
Do pierwszych zaliczają się: budżet państwa, budżety samorządów terytorialnych i fundusze ubezpieczeń społecznych. Przykładem finansów prywatnych są fundusze przedsiębiorstw, fundusze gospodarstw domowych, fundusze banków, towarzystw ubezpieczeniowych itp. Pomiędzy finansami publicznymi a finansami prywatnymi zachodzą określone związki, a rodzaje i skala operacji finansowych pomiędzy nimi są ogromne.
Finanse publiczne a prywatne - różnice
Zasadnicze różnice między finansami publicznymi a finansami prywatnymi wynikają z faktu, że równowaga finansów prywatnych i przemieszczanie prywatnych zasobów kształtowane są przez prawa gospodarki rynkowej, takie jak prawa popytu i podaży na rynku kapitałowym, które określają stopę procentową. Natomiast równowaga finansów publicznych i przemieszczanie zasobów publicznych są zdominowane przez interwencję państwa i wyznaczane przez władzę państwową.
Podstawowe różnice między finansami publicznymi a prywatnymi są następujące:
- państwo dysponuje przymusem dla zapewnienia sobie dochodów i nie podlega przymusowi w zakresie wydatków, a w przypadku podmiotów prywatnych sytuacja jest odwrotna;
- finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którego dysponentem jest państwo, natomiast prywatni posiadacze pieniądza nie mają na niego żadnego wpływu;
- finanse publiczne zorientowane są na realizację interesu publicznego (ogółu), finanse prywatne służą zaś gromadzeniu dochodów (zysków) indywidualnych;
- duża skala finansów publicznych wpływa na kształtowanie się równowagi finansowej państwa, gdy finanse prywatne w zasadzie nie mają takich możliwości.
Sektor finansów publicznych
Sektor publiczny nie jest tożsamy z sektorem finansów publicznych, gdyż zgodnie z ustawą z dnia 26. 11. 1998 r. o finansach publicznych do sektora finansów publicznych nie zalicza się podmiotów o charakterze komercyjnym, zorientowanych na osiąganie zysku, a mianowicie:
- przedsiębiorstw państwowych;
- banków państwowych;
- spółek prawa handlowego (za przewagą kapitału państwowego i komunalnego).
Sektor finansów publicznych dzieli się na:
- sektor rządowy (obszar CBEF);
- sektor samorządowy, obejmujący jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz podległe tym organom jednostki organizacyjne (obszar DFE).
Jednostki organizacyjne finansów publicznych w przeważającej mierze nie są zorientowane na osiąganie zysku, ale na pomnażanie majątku (obszar GCB), choć celem niektórych z nich może być osiąganie zysku (obszar DCG). Jednostki organizacyjne sektora finansów prywatnych zorientowane są na osiąganie zysku (obszar DCH), z wyjątkiem, m. in. gospodarstw domowych, kościołów, czy fundacji (obszar CBH).
Komentarze