Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach funduszy płynących z Unii Europejskiej występuje w różnych formach, co wynika z faktu, iż wsparcie tego rodzaju często dedykowane jest do spełniania poszczególnych celów. Tak na przykład w niektórych przypadkach dofinansowanie tego rodzaju dotyczy wyłącznie innowacji, zaś w innych programach kluczem jest miejsce, w którym działalność funkcjonuje lub ma rozpocząć funkcjonowanie (dotyczy to chociażby Program operacyjny Rozwoju Polski wschodniej).
Podział funduszy Unii Europejskiej
Zasadniczo istnieje zatem pięć różnych programów, z których przedsiębiorstwa mogą pozyskiwać fundusze na inwestycje. Są to:
- Program operacyjny Innowacyjna gospodarka (wspieranie szeroko pojętej innowacyjności);
- Program operacyjny Infrastruktura i środowisko (podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej);
- Program operacyjny Kapitał ludzki (umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników);
- Program operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (dąży do rozwoju społecznego i gospodarczego Polski wschodniej, a więc następujących województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego);
- 16 Regionalnych Programów Operacyjnych.
Warto do powyższych dodać, że wspomniane programy dotyczą osób, które już są przedsiębiorcami i prowadzą pewną działalność gospodarczą, zaś poza tym istnieje jeszcze szereg możliwości dla osób, które dopiero zamierzają rozpocząć prowadzenia takiej działalności.
Wspomniane powyżej określone projekty nie występują jednak osobno, lecz są wpisane w znacznie szersze programy dotyczące wspierania rozwoju Polski przez Unię Europejską w ogóle.
- Pierwszą z tych dużych grup są Fundusze strukturalne UE, w którego wchodzą Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (w jego zakresie mieści się również regionalne wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw) oraz Europejski Fundusz Społeczny.
- Drugim filarem budżetu europejskiego w Polsce jest Fundusz Spójności, którego adresatem jest przede wszystkim sektor publiczny, aczkolwiek pośrednio fundusze te mogą również wspierać przedsiębiorców, ponieważ dodatkowe pieniądze dla sektora publicznego mogą wiązać się ze zleceniami dla sektora prywatnego.
- Fundusze rolne są kolejną kategorią wsparcia finansowego płynącego z UE - te również są skierowane do określonych odbiorców, jakimi są w tym przypadku rolnicy.
- Ostatnia grupa to fundusze unijne o ukierunkowaniu tematycznym, w których również może się znaleźć szereg rozwiązań skierowanych bezpośrednio do przedsiębiorców.
Rodzaje dotacji
W kwestii konkretnych rozwiązań finansowych dla przedsiębiorców można wyróżnić szereg różnych dotacji:
- dotacje inwestycyjne,
- dotacje na rozwój ICT,
- dotacje na innowacje,
- dotacje dla branży turystyczno-rekreacyjnej,
- dotacje na dostosowanie do wymogów ochrony środowiska,
- dotacje na doradztwo gospodarcze,
- dotacje na działania eksportowe,
- inwestycje w kapitał ludzki.
Osobną kategorią są dotacje dla osób fizycznych, które dopiero zamierzają założyć działalność gospodarczą - jest to zupełnie osobna kategoria podmiotów. Warto przy tym mieć na uwadze, że fundusze dla przedsiębiorców można podzielić jeszcze w jednej kategorii na dwie grupy, gdzie część dotacji będzie miało charakter regionalny (jak Rozwój Polski Wschodniej) lub krajowy (infrastruktura, środowisko, kapitał ludzki itd.).
W statystycznym spojrzeniu na dotacje unijne czy ogólnie na wsparciu Unii Europejskiej dla przedsiębiorców w Polsce szczególne istotne jest działanie w zakresie wspierania małych, średnich i mikro przedsiębiorstw. W tym zakresie ciekawe jest zjawisko spadku ilości przedsiębiorstw w 2005 r., czyli rok po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Wówczas otwarta została droga dla finansów europejskich dla przedsiębiorców, aczkolwiek z drugiej strony otwarte zostały granice, a co za tym idzie możliwe było przenoszenie działalności w inne miejsca świata. Kolejnym ciekawym zjawiskiem w tym zakresie jest fakt, że gwałtownie wzrosła w Polsce ilość firm w 2008 r., czyli w momencie rozpoczęcia się światowego kryzysu. Mimo to wspomniany rok był swego rodzaju ewenementem, ponieważ już następne lata wróciły do pewnej normy.
Firmy pozyskujące dotacje z Unii Europejskiej mogą wykorzystywać je na rozmaite cele, jednakże wszystko zależy od ram, jakie narzucają określone programy.
W literaturze przedmiotu przedstawia się kilka głównych kierunków w wykorzystywaniu dotacji:
- zakup wyposażenia na prowadzenie działalności gospodarczej (85,61%);
- zakup komputera, kasy fiskalnej i/lub urządzenia wielofunkcyjnego (44,54%);
- zakup środka transportu - samochód osobowy lub osobowo-dostawczy (25,52%);
- adaptacja - remont pomieszczenia z przeznaczeniem na siedzibę przedsiębiorstwa (24,13%);
- zakup towarów potrzebnych do rozpoczęcia działalności gospodarczej (11,60%).
Zagrożenia związane z pozyskaniem dofinansowania z Unii Europejskiej
Dotacje unijne mogą zatem przynieść znaczące korzyści dla prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, aczkolwiek niosą ze sobą one niekiedy pewne zagrożenia albo wiążą się z pewnymi trudnościami, które sprawiają, że wciąż wielu przedsiębiorców nie decyduje się korzystać z opisanych powyżej rozwiązań. Zagrożenia te lub trudności mogą mieć charakter finansowy lub inny.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, iż istnieją pewne dotacje - występują zarówno w odniesieniu do sektora publicznego, jak i prywatnego - które pokrywają koszty określonej inwestycji jedynie w pewnym stopniu, co oznacza, że resztę kwoty przedsiębiorca musi pokryć na własną rękę. Oznacza to, że wielu przedsiębiorców może przeszacować własne możliwości. Szanse na pozyskanie dodatkowego wsparcia finansowego sprawia, że niektórzy mogą zadłużać się w celu pozyskania funduszy do pokrycia koniecznego wkładu własnego. W takiej sytuacji przedsiębiorca rzeczywiście zdobywa fundusze unijne, aczkolwiek jednocześnie wzrasta jego zadłużenie, które ten musi następnie spłacić. Warto przy tym mieć jednak na uwadze, że w przypadku nie istnienia dotacji unijnych przedsiębiorca bardzo często musiałby zadłużać się na znacznie większe kwoty, a zatem wada ta posiada pewne pozytywne strony.
Z innego punktu widzenia projekty dotacji z funduszy europejskich zdecydowanie ograniczają elastyczność przedsiębiorców, którzy muszą - po uzyskaniu takich dotacji - postępować zgodnie z zaleceniami wypływającymi z projektu. Jest to duża trudność, szczególnie w sytuacji, gdy w trakcie trwania projektu zmieni się w jakimś stopniu sytuacja na rynku. Ponadto zasady rozliczania wniosków mogą być dla przedsiębiorców zbyt skomplikowane. Powyższe problemy wiążą się jeszcze z faktem, iż aby otrzymać fundusze trzeba w pierwszej kolejności napisać wniosek, a ponadto wniosek ten musi być pozytywnie rozpatrzony. Konieczne jest zatem zainwestowanie czasu lub pieniędzy w wykonanie takiego wniosku, gdzie nie w każdym przypadku zostanie on faktycznie rozpatrzony pozytywnie.
Źródła:
Komentarze